Mir Mustafa xan

   Ozobijoni iyən Tolışi torixədə bənə diplomat, sərkərdə iyən devlət xadimi riz noə Tolışi xon Mir Mustafa xan Tolışe. Əv Tolışi xonəti binoəkəs Qaraxani zoəbe. Pıə Qaraxani marde peştə bə hakimiyyət beşə.

Ehtimal kardən ki, Mir Mustafa xon 1747-nə sor Lankonədə moəkubə.

Çəy hakimiyyəti devronədə (1787-1814) Tolışi xonəti xəyli hevuj və ğoym bıəbe.

Haci eynaləddin Şirvani, Firəngi ənıvışt Jan Gver iyən çəy devri kali tarixçion, səlnaməçion, səyyahon Mir Mustafa xani həxədə bəhs kardeədə əy diyərovində diplomat, mahir sərkərdə və siyosətmədar təki xarakterizə kardəbin.

Mir Mustafa xoni hakimiyyəti soronədə xanəti bəştə tabe kardero se kərə Ağa Məhəmməd Şoh Qıcə, se kərə Fətəli şoh Qıcə ləşqəron Tolışi xonəti hıcum kəşəbin. Lakin, har dı şohi hıcumon Mir Mustafa xoni sərləşqər fərosəti nəticədə de dəboxte orəxəbe.

Mir Mustafa xon Qıconku noğo doə be məqsədi bə Rusiyə meyl nışo doə və 1795-nə sorədə ıştə bıyə Kəblo Əsədulla bə rusiyə imperatisə Yekatirina paylio vığandəşe.  Kəlbo Əsədulla 1795-nə sori martə manqi 12-də Yekatirina ğəbulədə bedə. De İmperatrisə qəpon ovandin nəticəş doe. Hətto İmperatrisə bə Mir Mustafa xoni Rusiyə hərbi rütbəbə general-mayor rutbəş, həmən bə hərbi rutbə oid oləton və co əşyon təqdim kardə.

1812-nə sorədə İroni ləşqər Lankon və Ərkivan ğalon bə dast dəvoniədə Mir Mustafa xon ijən ıştə diplomatikə fərosətiku istifodə karde və urusə ləşqəron koməq vanq kardışe. 1813- nə sor yanvarə manqi 1 ədə uruson Lankoni ğalə bə dumo oqarde zınəşe. I Aleksandır tolışi xon iyən sərkərdə Mir Mustafa xoni general-leytenant rutbəş doəşe.

Mir Mustafa xon 1814-nə sor iyulə manqi 26-ədə Lankonədə vəfot kardə. 105 sor bədiqə 1919-nə sorədə çəy ğəb oçıniəşone və aston bə Kərbəlo bardəşone. 

Hirkon Tv _Tarixədə Rizon_ Aytən Eyvazon